بیماریهای کبد ، کیسه صفرا و لوزالمعده

یکی از کارهای اصلی کبد و لوزالمعده کمک به هضم غذاست . کبد سازنده مایع گوارشی صفرا است که در کیسه صفرا ذخیره می شود . لوزالمعده آنزیمهای گوارشی را می سازد . این اعضاء فعالیتهای حیاتی دیگری نیز دارند. کبد از تولیدات گوارشی برای ساختن مواد جدید مثل پروتئین ها و چربی ها استفاده می کند و لوزالمعده هورمونهایی تولید می کند که سطح قند خون را کنترل می کنند .

رنگ زرد پوست و چشمها يرقان (jaundice) نام دارد که علامتی از بیماری کبدی است . اما یرقان علل دیگری نیز دارد که در این مطلب توضیح داده می شود .

 

یرقان Jaundice

زرد شدن پوست بدن و چشمها می باشد .

سن، جنس، ژنتیک و نحوه زندگی: عوامل قابل توجهی نیستند.

یرقان ، زرد شدن پوست و سفیدی های چشمها ، علامتی از بیماریهای کبد، کیسه صفرا یا لوزالمعده است . ممکن است بعلت بعضی از بیماری های خونی نیز ایجاد شود . یرقان بعلت افزایش سطوح خونی رنگدانه بیلی روبین (pigment bilirubin) که از تخریب گلبولهای قرمز خون تولید می شود ، بوجود می آید . بیلی روبین بوسیله کبد فرآوری شده و سپس بصورت جزئی از مایع گوارشی صفراوی دفع می شود .

همیشه یرقان نیاز به بررسی دارد ، زیرا ممکن است اختلال زمینه ای جدی وجود داشته باشد . در روزهای اول پس از تولد در خیلی از نوزادان شکلی از یرقان ایجاد می شود که معمولا بی خطر است و بسرعت از بین می رود .

 

علل آن کدامند؟

اگر تولید بیلی روبین خیلی بیشتر از توانایی تصفیه آن توسط کبد شود ، ممکن است سطح بیلی روبین در خون افزایش یابد . همچنین آسیب سلولهای کبدی یا انسداد مجاری صفراوی که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و روده باریکرسانند می تواند منجر به افزایش سطح بیلی روبین در خون شود.

 

افزایش تخریب گلبول قرمز خون

در یک فرد سالم ، طول عمر گلبول قرمز حدود ۱۲۰ روز است و پس از حذف آنها از خون توسط طحال ، تخریب شده و بیلی روبین تولید می شود . سپس بیلی روبین وارد کبد می شود. اگر تعداد گلبولهای قرمز تخریب شده بالاتر از حد طبیعی باشند ، کبد قادر به تصفیه مقادیر زیاد بیلی روبین تولید شده نیست. این حالت يرقان همولیتیک (haemolytic jaundice) ( يرقان ناشی از تخریب خون ) نام داشته و ممکن است بوسیله بیماریهایی چون کم خونی ، همولیتیک که طول عمر گلبول های قرمز کوتاهتر از طبیعی است ، ایجاد شود . ممکن است يرقان با علائم دیگری مثل خستگی همراه باشد .

 

آسیب سلول کبدی

اگر سلولهای کبدی آسیب ببینند ، توانایی کبد در تصفیه بیلی روبین کاسته می شود. عللی که ممکن است باعث آسیب شوند شامل عفونت ، اعتیاد به الکل و واکنش بر غلبه بعضی داروها می باشند . یرقانی که ناشی از آسیب سلول کبدی است گاهی با حالت تهوع، استفراغ ، درد و برجستگی شکم همراه است .

 

انسداد مجرای صفراوی

انسداد در مجرای صفراوی ، کانالهایی که از طریق آنها صفرا از کبد خارج می شود ممکن است منجر به یرقان شود. ممکن است انسداد ناشی از اختلالات چون سرطان لوزالمعده یا سنگهای صفراوی باشد. اگر مجاری صفراوی مسدود شوند ، صفرا در کبد ساخته شده و بیلی روبین با فشار وارد خون می شود. این نوع یرقان ممکن است با خارش ، ادرار تیره و بی رنگ شدن مدفوع از حالت نوع یرقان طبیعی همراه باشد .

 

چه اقداماتی باید انجام شوند ؟

ممکن است پزشک آزمایشهای خون برای بررسی عملکرد کبد و های تخریب زیاد گلبول قرمز ، هپاتیت ویروسی یا سایر بیماریهای کبادرت کند. برای یافتن شواهدی از التهاب یا انسداد ممکن است پزشکان تصویری مثل CT اسکن یا MRI یا روشهایی مثل ERCP و سونوگرافی آندوسکوپی استفاده کند. ممکن است برای بررسی بیماری زمینه ای کبدی نمو ای از بافت کبد برداشته شود. اگر بتوان علت زمینه ای یرقان را درمان کرد از بین می رود . اگر علت غیر قابل درمان باشد، ممکن است برای از بین بردن علائم همراه يرقان مثل خارش ، دارو داده شود .

 

هپاتیت حاد Acute hepatitis

التهاب ناگهانی و کوتاه مدت کبد است که ناشی از علل مختلف می باشد .

سن، جنس ، ژنتیک و نحوه زندگی: عوامل قابل توجهی نیستند.

التهاب کوتاه مدت کبد ، هپاتیت حاد نام دارد . این بیماری علل مختلفی داشته و بصورت ناگهانی شروع می شود . در خیلی از افراد هپاتیت حاد طی یک یا دو ماه بهبود می یابد ، اما در بعضی موارد التهاب کبد چند ماه یا حتی سالها طول کشیده و با پیشرفت کرده و نارسایی کبدی ایجاد می شود .

 

علل آن کدامند؟

در سراسر جهان ، شایعترین علت هپاتیت حاد یکی از انواع هپاتیت های ویروسی است . تا اواخر دهه ۱۹۸۰ فقط دو هپاتیت ویروسی شناخته شده بود ، A و B. علاوه بر این ها هپاتیتهای دیگری شناخته شده اند که عبارتند از هپاتیت E,D,C هپاتیت های دیگر ویروسی اغلب هنوز کشف نشده اند .

ویروسهای شناخته شده همگی می توانند باعث هپاتیت حاد شوند. اگر چه ممکن است راه سرایت و طول مدت اثر آنها فرق داشته باشد ، اما اشکال بالینی مشترکی دارند ( علائم مشترکی ایجاد می کنند). همچنین عفونت با بعضی از انواع باکتریها و دیگر ویروسهای غیر هپاتیتی (nonehepatitis viruses) و بعضی انگلها می توانند منجر به هپاتیت حاد شوند. بعلاوه، ممکن است بیماری بوسیله عوامل غیر عفونی مثل داروها و سموم از جمله الكل ایجاد شود .

 

ویروس هپاتیت A

ویروس هپاتیت A در اروپای غربی و جنوبی و قسمتهایی از آفریقا و آسیا شایع است اما در بریتانیا خیلی کمتر شیوع دارد . با وجود این، خیلی از موارد گزارش نمی شوند زیرا ویروس اغلب هیچ علائمی ایجاد نمی کند و با علائم اخفیف هستند و عفونت تشخیص داده نمی شود . ویروس در ادرار و مدفوع یافت می شود و می تواند از طریق غذا یا آب آلوده منتقل شود .

 

ویروس هپاتیت B

بطور تخمینی هر ساله حدود ۱ میلیون نفر در اروپا به هپاتیت B آلوده می شوند و حدود ۱۰۰۰/ افراد در بریتانیا ناقل این ویروس هستند. این ویروس می تواند از طریق تماس با مایعات بدن شخص آلوده منتشر شود . بعنوان مثال ویروس می تواند از طریق تماس جنسی یا سرسوزنهای آلوده ای که برای داروهای داخل وریدی استفاده می شوند، منتقل شود. در کشورهای در حال توسعه در اکثر موارد ، هپاتیت B در هنگام تولد از مادر به نوزاد منتقل می شود . در گذشته بعلت عدم انجام تست های تشخیصی در بانکهای خون ، انتقال خون منبع عفونت بود و تعدادی از افراد دارای هموفیلی(haemophilia) ، از این طریق به هپاتیت مبتلا می شدند .

 

ویروس هپاتیت C

حدود ۳٪ از افراد در سراسر جهان با ویروس هپاتیت C آلوده اند . شایعترین راه انتقال این ویروس از طریق تماس با خون شخص حامل ویروس است اغلب توسط سر سوزنهای آلوده که برای تزریقات داخل وریدی استفاده می شوند ، ایجاد می شود . امروزه در بریتانیا تمام خونهای مصرفی جهت انتقال خون از هپاتیت C آزمایش می شوند . همچنین عفونت هپاتیت C می تواند از طریق تماس جنسی نیز منتقل شود .

 

ویروسهای هپاتیت D, E

عفونت هپاتیت D فقط در افرادی ایجاد می شود که قبلا هپاتیت B داشته اند. هپاتیت D از طریق تماس با مایعات آلوده بدن منتشر می شود . ویروس هپاتیت E یکی از علل نادر هپاتیت در کشورهای توسعه یافته است . ویروس از طریق مدفوع افراد آلوده دفع شده و انتشار آن مشابه ویروس هپاتیت A می باشد .

 

علل عفونی دیگر

همچنین ممکن است هپاتیت حاد بوسیله عفونت های ویروسی دیگری مثل سیتومگال ویروس (cytomegalovirus) و ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr virus) که عامل مونونوکلئوز عفونی (infectious monocleosis) عفونی است ، ایجاد شود. بعضی از عفونتهای باکتریایی مثل ليتواسپیروزیس (ptospirosis2 بیماری لژیونر (Legionnaires disease) می توانند باعث هپاتیت حاد شوند .عفونتهای انگلی که ممکن است منجر به هپاتیت حاد شوند شامل عفونت ارگانیسمهای پلاسمودیومی(plasmodium) که عامل مالاریا (malaria) است می باشد .

 

علل غیر عفونی

در کشورهای توسعه یافته ، مصرف فراوان الكل ، یکی از شایعترین علل هماتیت حاد است . همچنین این بیماری می تواند بوسیله سموم دیگری مثلا قارچ سمی ایجاد شود . داروهایی مثل گاز بیهوشی هالوتان( halothane) ، بعضی از ضد تشنجها( Anticonvulsants) و دوزهای بالای استامینوفن (paracetamol) می توانند باعث هپاتیت شوند. گاهی این بیماری در حاملگی ایجاد می شود اما علت آن بطور کامل شناخته شده نیست .

 

علائم آن کدامند ؟

برخی افراد آلوده به ویروس هپاتیت علامتی ندارند و یا علائم آنها بقدری خفیف است ، که تشخیص داده نمی شود . در بعضی موارد ، این بیماری ممکن است ، تهدیدی برای زندگی باشد . اگر هپاتیت ، ناشی از عفونت ویروس باشد مدت زمان ظهور علائم می تواند از 6 هفته برای هپاتیت A تا 6 ماه برای هپاتیت B متغیر باشد. بعضی از افرادیکه هیچ علامتی ندارند ممکن است ناقل ویروس باشند . علائم اولیه ای که ممکن است ایجاد شوند عبارتند از :

•  خستگی و احساس ناخوشی .
• کاهش اشتها .
• حالت تهوع و استفراغ .
• تب.
• ناراحتی در قسمت فوقانی و راست شکم.

در بعضی موارد ، چندین روز بعد از ایجاد علائم اولیه سفیدی چشمها و پوست زردی کم رنگی می گیرند که یرقان نامیده می شود. اغلب ، علائم اولیه با ظهور یرقان بهبود می یابند.

 

هپاتیت مزمن Chronic hepatitis

التهاب کبد به دلائل مختلف است که حداقل 6 ماه طول کشیده باشد .

جنس، ژنتیک، و نحوه زندگی: عوامل خطر به علت بستگی دارند.

سن: عامل قابل توجهی نیست.

هپاتیت مزمن التهاب کبدی است که حداقل برای 6 ماه وجود داشته باشد. گاه بیماری برای چند سال باقی می ماند . اگر چه هپاتیت مزمن اغلب خفیف است و هیچ علامتی ندارد ، می تواند به کبد آسیب رسانده و باعث سیروز (Cirrhosis) شود که در آن بافت سالم كبد بوسیله بافت فیبروز جایگزین می شود.

در نهایت ممکن است نارسایی کبد ایجاد شود . احتمال ایجاد سرطان کبد در افرادی که مبتلا به هپاتیت مزمن و سیروز هستند بیشتر است .

 

علل آن کدامند ؟

هپاتیت مزمن می تواند چندین علت نظیر عفونت ویروسی ، واکنش اتوایمیون که در آن سیستم ایمنی بدن به سلولهای کبدی حمله می کند، بعضی داروهای اعتیاد به الکل و برخی اختلالات متابولیک داشته باشند. 

احتمالا بعضی از ویروسهای هپاتیت که باعث هپاتیت حاد می شوند بیش از بقیه منجر به التهاب دائمی می شوند. ویروسی که بیش از همه باعث التهاب مزمن می شود، ویروسی هپاتیت C است . ویروسهای هپاتیت B و D کمتر باعث هپاتیت مزمن می شوند. عفونت با ویروسهای هپاتیت E, A هرگز مزمن نمی شوند. ممکن است بعضی افراد تا زمانیکه علائم هپاتیت مزمن ظاهر نشده است از هپاتیت ویروسی حاد قبلی خود آگاهی نداشته باشند .

علت زمینه ای هپاتیت مزمن اتوایمیون هنوز شناخته شده نیست اما این بیماری در میان زنان شایعتر از مردان است .

 

بیماری کبدی وابسته به الکل

آسیب کوتاه مدت با پیشرونده کبدی است که ناشی از مصرف زیاد الکل می باشد .

سن:در سن بالای ۳۰ سال شایعتر است .

نحوه زندگی: مصرف طولانی مدت زیاد الكل عامل خطر است .

جنس و ژنتیک: عوامل قابل توجهی نیستند.

شایعترین علت بیماری کبدی طولانی مدت و شدید در کشورهای توسعه یافته ، مصرف زیاد الكل است . مردان بیشتر از زنان بیماری کبدی وابسته به الكل دارند زیرا بیشتر مردان به فراوانی الکل می نوشند . با وجود این ، زنان نسبت به آسیب کبدی ناشی از الكل حساسترند زیرا مسیر متابولیسم الكل در مردان و زنان متفاوت است. مصرف طولانی مدت الكل زیاد احتمال ایجاد بیماری کبدی را افزایش می دهد . بیماری طولانی مدت کبدی وابسته به الكل خطر سرطان کبد را زیاد می کند .

 

انواع آن کدامند ؟

ممکن است الكل سه نوع بیماری کبدی ایجاد کند : کبد چرب ، هپاتیت الکلی و سیروز . بطور مشخص این حالات بترتیب ایجاد میشوند اما همیشه با هم در یک مورد دیده نمی شوند . بعد از یک دوره چندین ساله در بیشتر مصرف کنندگان حرفه ای ، کبد چرب ایجاد می شود که در آن گلبول های چربی در سلولهای کبدی بوجود می آیند . اگر مصرف الکل ادامه پیدا کند هپاتیت ( التهاب کبد) ایجاد شده و با ادامه آن سیروز بوجود می آید. در این بیماری سلولهای کبد که بوسیله الکل آسیب دیده اند با بافت فیبروز جایگزین می شوند.

 

سرطان کبد Liver cancer

تومور سرطانی است که از سلولهای کبد منشاء می گیرد .

سن شيوع با زیاد شدن سن افزایش می یابد .

جنس: در مردان چهار برابر شایعتر است .

نحوه زندگی مصرف زیاد الکل و اعتیاد تزریقی، عوامل خطر هستند .

در تمام دنیا ، یکی از شایعترین اشکال سرطان است که در سال ۱۹۹۷ بیش از ۵۰۰/۰۰۰ مورد از آن وجود داشته است. با وجود این، در کشورهای توسعه یافته ، این بیماری شیوع کمتری دارد و اکثر موارد بدنبال سیروز قدیمی ناشی از سوء مصرف طولانی مدت الكل ایجاد می شود .

در کشورهای در حال توسعه ، سرطان کبد به شدت با هپاتیت ویروسی بخصوص هپاتیت B و C مرتبط است که ۱۰ /۷ موارد سرطان کبد را تشکیل می دهد. همچنین در افرادیکه هموکروماتوز دارند، بیماری ای که در آن آهن اضافی در کبد تجمع می یابد ، خطر ایجاد سرطان کبد بالاست .

علت دیگر سرطان کبد ، آلودگی غذا با کارسینوژنها ( carcinogens) ( مواد ایجاد کننده سرطان ) مثل الفاتوکسین (سمی که بوسیله قارچهایی روی حبوبات و آجیل تولید می شود ) است. گاهی سرطان کبد در نتیجه عفونت با کرم کبد(کرم انگلی که در خاور دور شایع است و یا قرار گرفتن در معرض بعضی از مواد شیمیایی در محل کار ایجاد می شود .

 

علائم آن کدامند ؟

افرادیکه سرطان کبد دارند ممکن است علائم زیر را داشته باشند :

• کاهش وزن و تب.

• درد در قسمت فوقانی و راست شکم .

• زرد شدن پوست و سفید های چشمها .

با پیشرفت بیماری بعلت تجمع مایع ممکن است شکم متورم شود .

 

متاستازهای کبدی Liver metastases

تومورهای سرطانی در کبد هستند که از سایر قسمت های بدن به کبد، گسترش یافته اند .

سن: شیوع با زیاد شدن سن افزایش می یابد .

جنس ،نحوه زندگی و ژنتیک :عوامل قابل توجهی نیستند.

متاستازها ، تومورهای سرطانی در کبد هستند که از سرطانهای نقاط دیگر بدن بیشتر ریه ، پستان ،کولون ، لوزالمعده و معده منشاء می گیرند . انواع دیگر سرطان مثل سرطان خون (Leukaemia) و لنفوم (Lymphoma) نیز ممکن است به کبد گسترش یابند . وقتی سلولهای سرطانی از منشاء سرطان جدا شده و از طریق جریان خون وارد کبد شده و در آنجا تکثیر یابند ، متاستازهای کبدی تشکیل می شود . ممکن است چندین متاستاز با اندازه های متفاوت ایجاد شود .

در کشورهای توسعه یافته متاستازهای کبدی بیشتر از سرطان کبد شیوع دارند. بیماری در افراد پیر شایعتر است .

 

علائم آن کدامند ؟

ممکن است افراد علائم سرطان اصلی را از قبل داشته باشند. اما گاهی این سرطان ، علامتی ندارد . ممکن است علائم متاستازهای کبدی فقط اعلام خطر بیماری باشد . آنها عبارتند از :

• کاهش وزن .
• کاهش اشتها .
• تب.
• درد قسمت فوقانی راست شکم .
• زرد شدن پوست و سفیدی های چشم .

وقتی بیماری پیشرفت می کند. ممکن است شکم بعلت بزرگی کبدیا تجمع مایع متورم شود .

 

نارسایی کبد Liver failure

افت شدید عملکرد کبد است که بطور ناگهانی یا در مراحل انتهایی بیماری های مزمن کبدی ایجاد می شود .

نحوه زندگی مصرف زیاد الكل عامل خطر است .

سن، جنس و ژنتیک :عوامل مهمی نیستند.

كبد اعمال حیاتی زیادی دارد مثل تجزیه سموم در خون .نارسایی کبد باعث می شود سطوح سم بالا رفته و روی مغز و سایر اندامها تأثیر بگذارد . در نارسایی کبدی حاد ممکن است کبد بطور ناگهانی از کار بیفتد . در نارسایی مزمن کبد بعد از چند ماه یا چند سال کبد از کار می افتد . ممکن است نارسایی کبدی حاد بعلت بیماری هایی چون هپاتیت ویروسی حاد یا آسیب ناشی از داروهایی نظیر مقادیر بالای استامینوفن ایجاد شوند .نارسایی مزمن کبد معمولا بعلت یک بیماری زمینه ای مثل بیماری کبدی وابسته به الکل یا هپاتیت مزمن ایجاد می شود .

 

علائم آن کدامند ؟

علائم نارسایی حاد کبدی می تواند بعد از چند ساعت یا چند روز ایجاد شده و باعث تأثير سموم روی مغز شود. علائم احتمالا عبارتند از :

• اختلال حافظه .

• گیجی و بی قراری .

• خواب آلودگی

وقتی نارسایی حاد کبد پیشرفت کند ، ممکن است سایر اندامهای اصلی نظیر کلیه ها و ریه ها نیز بتدریج از کار بیفتند . گاهی ممکن است بیماری منجر به کوما و مرگ شود .

ممکن است نارسایی مزمن کبد برای چند ماه یا حتی سالها هیچ علامتی ایجاد نکند . معمولا علائم بتدریج ظاهر می شوند و احتمالا عبارتند از :

• زرد شدن پوست و سفیدهای چشا ، خارش .
• کبودی و خونریزی.
• شکم متورم .
• شکل غیر طبیعی ناخنها .
•  عروق عنکبوتی شکل بسیار کوچک در پوست که شبکه عنکبوتی نامیده می شود .
• قرمزی کف دستها .
• ضخیم شدن بافت کف دستها .
• در مردان پستانها و کوچک شدن بیضه ها .

ممکن است عروق خونی متسع جدار مری به داخل لوله گوارش خونریزی کنند . گاهی نارسایی مزمن کبدی بطور ناگهانی بدتر می شود و علائم نارسایی حاد کبد را ایجاد می کند .

 

سنگهای کیسه صفرا Gallstones

سنگهایی با تعداد و اندازه های متفاوت هستند که در کیسه صفرا تشک می شوند .

سن: در سن بالای ۶۰ شایعتر و در بچه ها نادر است جنسی در زنان دو برابر شایعتر است .

ژنتیک: نگاهی بصورت ارثی است .

نحوه زندگی: چاقی و خوردن رژیم غذایی پرچربی عوامل خطر هستند .

سنگهای کیسه صفرا تقریبا در 1/10 افراد بالای 40 سال ایجاد می شود و زنان را دو برابر بیشتر مبتلا می کند . در بیشتر موارد سنگهای کیسه صفرا هیچ علامتی ایجاد نمی کنند . سنگهای کیسه صفرا از صفرا مایعی که توسط کبد تولید و در کیسه صفرا ذخیره می شود ، ساخته می شوند . صفرا بطور عمده از کلسترول ، رنگدانه ها و املاح متفاوتی ساخته می شود . تغییر در ترکیب صفرا ممکن است رنگدانه ها و املاح متفاوتی ساخته می شود . تغییر در ترکیب صفرا ممکن است باعث تشکیل سنگ شود . اکثر سنگها مخلوطی از کلسترول و رنگدانه ها هستند. . حدودا در 1/5 موارد ، سنگها فقط حاوی کلسترول و در ۱/۲۰ موارد فقط حاوی رنگدانه هاست . اغلب تعداد زیادی سنگ وجود دارد و گاهی اندازه آنها به اندازه توب گلف می رسد . ممکن است سنگهای کیسه صفرا ارثی باشند و در افراد آسیایی و نژاد سفید اروپایی شایعترند که دلیل آن ناشناخته است .

 

علل آن کدامند؟

اغلب هیچ علت مشخصی برای سنگهای کیسه صفرا وجود ندارد . با وجود این ، سنگهای کلسترولی در افراد خیلی چاق شایعتر است و همچنین ممکن است احتمال تشکیل سنگها در افرادی که رژیم غذایی پر چربی دارند بیشتر از حد طبیعی باشد . اگر تخریب گلبولهای قرمز خون زیاد باشد ، مثلا در کم خونی همولیتیک (کم خونی ناشی از تخریب زیاد خون ) بیماری داسی شکل ( Sickle-cell disease) ممکن است سنگهای رنگدانه ای تشکیل شوند. همچنین ممکن است تخلیه ناقص کیسه صفرا بعلت تنگی مجاری صفراوی ، خطر سنگهای صفراوی را افزایش دهد .

 

کوله سیستیت Cholecystitis

التهاب کیسه صفرا می باشد که معمولا با سنگهای مسدود کننده جریان صفرا همراه است.

سن: در سن بالای 40 سال شایعتر و در بچه ها نادر است .

جنس در زنان دو برابر شایعتر است .

ژنتیک: گاهی بصورت ارثی است .

نحوه زندگی چاقی و رژیم غذایی پر چربی عوامل خطر هستند .

کوله سیستیت التهاب جدار کیسه صفراست ، و معمولا موقعی ایجاد می شود که خروجی کیسه صفرا بوسیله سنگ مسدود شود ، صفرا در کیسه دام می افتد و موجب التهاب جدار آن شده و ممکن است در صفرای بدون حرکت عفونت باکتریایی ایجاد شود . در موارد نادر ، کوله سیستیت موقعی ایجاد می شود که هیچ سنگی موجود نیست .

کسانی که سنگ کیسه صفرا دارند در معرض خطر کوله سیستیت هستند سنگهای کیسه صفرا در افراد بالای ۶۰ سال و در زنان شایعتر بوده و گاهی بصورت ارثی است . سنگهای کیسه صفرا با چاقی ، رژیم غذایی پرچرب بیماریهای خونی مثل بیماری داسی شکل همراه است .

 

پانکراتیت حاد Acute pancreatitis

التهاب ناگهانی لوزالمعده بعلت آسیب آنزیمهای خود آن می باشد .

سن: اغلب منحصر بالغین را گرفتار می کند .

نحوه زندگی مصرف زیاد الكل عامل خطر است .

جنس و ژنتیک :عوامل مهمی نیستند .

در پانکراتیت حاد لوزالمعده بطور ناگهانی ملتهب شده و باعث درد شدید شکم می گردد، بیماری وخیم است و اگر درمان نشود می تواند تهدیدی برای زندگی باشد. کار اصلی لوزالمعده ترشح آنزیمهایی است که به هضم کمک می کنند . بعلاوه لوزالمعده هورمونهای انسولین و گلوکاگن را ترشح می کند که سطح قند خون را کنترل می کند .

 

سرطان لوزالمعده Pancreatic cancer

تومور سرطان لوزالمعده است که معمولا در مراحل اولیه هیچ علامت ندارد .

سن: در سن بالای ۵۰ سال شایعتر است .

جنس: تقریبا در مردان دو برابر شایعتر است.

ژنتیک در سیاه پوستان شایعتر است.

زندگی سیگار ، رژیم غذایی پرچربی و نوشیدن زیاد الكل عوامل خطر هستند . سرطان لوزالمعده بیماری نسبتا نادری است . هر ساله در بریتانیا در حدود ۷۰۰۰ مورد تشخیص داده می شوند. با وجود این ، بیماری عمدتا افراد بالای ۸۰ سال را مبتلا می کند و از زمانی که امید به زندگی در بریتانیا افزایش یافته است بیماری شایعتر شده است . تقریبا سرطان در مردان دو برابر نسبت به زنان شیوع دارد و در سیاه پوستان اندکی شایعتر است . این شکل از سرطان تقریبا همیشه کشنده است و یکی از ۱۰ علت شایع مرگ ناشی از سرطان در بریتانیا است .

افرادیکه سرطان لوزالمعده دارند معمولا تا زمانیکه بیماری به مرحله پیشرفته نرسیده و به سایر بخشهای بدن مثل گره های لنفاوی در شکم و کبد گسترش نیافته است ، علائم اندکی دارند .

اطلاعات کمی راجع به علل سرطان لوزالمعده وجود دارد اما با رژیم غذایی مخصوصا غذاهای چرب و مصرف بالای الکل در ارتباط است .شیوع بالای سرطان در گروههای قومی نشان می دهد که ممکن است عوامل ژنتیکی در آن دخیل باشند . خطر بیماری در افراد سیگار و در آنهائیکه پانکرایت مزمن دارند بیشتر است .

 

علائم آن کدامند ؟

علائم اغلب بتدریج طی چند ماه ایجاد می شوند و عبارتند از :

• درد بالای شکم که به پشت تیر می کشد.
• کاهش وزن .
• کاهش اشتها.

خیلی از تومورهای لوزالمعده باعث انسداد مجاری صفراوی می شوند انسداد منجر به یرقان می شود که در آن پوست و سفیدی چشمها زرد می شود.

ممكن است يرقان با خارش ، ادرار تیره و مدفوع کم رنگ همراه باشد .

 

چگونه تشخیص داده می شود ؟

بطور طبیعی برای تشخیص سرطان لوزالمعده از روشهای تصویری نظر سونوگرافی ، CT اسکن یا MRI استفاده می شود. بعلاوه ممکن است برای یافتن ناهنجاریهای مجاری صفراوی و لوزالمعده ای از اقدامات تصویری ویژه نظیر ERCP و سونوگرافی که از طریق آندوسکوپ انجام می شوند ، استفاده گردد . برای تأیید تشخیص ممکن است نمونه ای از بافت لوزالمعده برای بررسی میکروسکوپی برداشته شود .

 

درمان چیست ؟

جراحی و برداشتن تمام یا قسمتی از لوزالمعده تنها شانس درمانی است . با وجود این ، معمولا وقتی سرطان تشخیص داده می شود که گسترش یافته است . در این موارد ، ممکن است برای تسکین علائم جراحی انجام شود . به عنوان مثال ، اگر مجرای صفراوی بوسیله تومور مسدود شده باشد ممکن است از یک لوله سفت بنام استنت( stent) برای باز نگهداشتن مجرا استفاده شود . این عمل معمولا در حین ERCP انجام می شود و به کاهش یرقان کمک می کند . ممکن است از درمانهایی مثل شیمی درمانی و رادیوتراپی برای کند کردن سیر بیماری استفاده می شوند .

اغلب درد با مسکن ها تخفیف می یابد. اگر درد شدید باشد ممکن است بلوک عصبی انجام شود که در آن برای غیر فعال کردن اعصاب لوزالمعده از تزریق ماده شیمیایی استفاده می گردد .